Biblioteka to nie tylko miejsce pełne książek i ciszy. To przede wszystkim przestrzeń, w której przechowywane są unikalne zbiory – papier, tkaniny, stare druki, fotografie czy czasopisma. Wszystkie te materiały są wyjątkowo wrażliwe na warunki otoczenia. Monitorowanie temperatury w bibliotece i ścisła kontrola poziomu wilgotności nie są więc dodatkiem, ale podstawą ochrony cennych zasobów. Bez odpowiednich warunków nawet najlepiej zabezpieczone dzieła mogą ulec stopniowej degradacji.
Temperatura a kondycja zbiorów
Papier i tusz reagują na zmiany środowiskowe szybciej, niż mogłoby się wydawać. Zbyt wysoka temperatura prowadzi do wysychania włókien, a niska może powodować ich kruchość. Dlatego pomiar temperatury w bibliotece to codzienna praktyka, która pozwala dbać o to, by klimat wewnątrz był stabilny. Optymalne wartości mieszczą się zazwyczaj w granicach kilkunastu do dwudziestu kilku stopni Celsjusza.
To nie tylko ochrona samych książek. W pomieszczeniach bibliotecznych często znajdują się także obrazy, rzeźby czy tkaniny, które podobnie jak papier wymagają szczególnej troski. Długotrwałe odchylenia od normy mogą trwale uszkodzić strukturę tych materiałów.
Rola wilgotności w ochronie książek
Jeśli temperatura jest sercem systemu ochrony, wilgotność można porównać do płuc całego procesu. Monitorowanie wilgotności w bibliotece pozwala utrzymać poziom na odpowiednim, bezpiecznym poziomie. Zbyt sucha atmosfera sprawia, że papier staje się kruchy, a kleje łączące oprawy ulegają osłabieniu. Z kolei nadmiar wilgoci to ryzyko rozwoju pleśni, grzybów i przebarwień. Dlatego tak ważny jest regularny pomiar wilgotności w bibliotece. Nawet niewielkie wahania mogą wpływać na jakość i trwałość przechowywanych materiałów. Systematyczna kontrola zapewnia pewność, że zbiory nie są narażone na nieodwracalne szkody.
Nowoczesne rozwiązania w praktyce
Tradycyjne termometry czy higrometry to dziś za mało. Biblioteki coraz częściej sięgają po nowoczesne systemy elektroniczne, które działają dyskretnie, bez ingerencji w otoczenie. Urządzenia takie jak aplikacja NTROMONIT dostępna w ofercie ntronic.pl pozwalają na bieżące śledzenie danych w smartfonie.
To rozwiązanie ma kilka zalet. Przede wszystkim umożliwia zdalny dostęp do informacji – bibliotekarz czy konserwator może sprawdzić warunki w dowolnym momencie. Po drugie, system zapisuje historię pomiarów, co ułatwia analizę trendów i wychwytywanie niepokojących zmian. Po trzecie, całość działa cicho i nieinwazyjnie, co ma ogromne znaczenie w miejscach, gdzie liczy się cisza i dyskrecja.
Temperatura i wilgotność w bibliotece – dlaczego to duet idealny?
Same wartości temperatury nie wystarczą. Równie istotne jest połączenie ich z wilgotnością, bo to zestawienie daje pełny obraz sytuacji. Temperatura i wilgotność w bibliotece to dwa czynniki, które wzajemnie się uzupełniają. Zbyt wysoka temperatura przy niskiej wilgotności prowadzi do wysuszenia papieru. Wysoka wilgotność w połączeniu z niższą temperaturą to z kolei prosty przepis na rozwój grzybów. Dlatego najlepiej sprawdzają się systemy, które mierzą oba parametry jednocześnie. Dzięki temu można skutecznie reagować na zmiany i szybko wprowadzać korekty, np. w systemie wentylacyjnym czy klimatyzacyjnym.
Wartość dla przyszłych pokoleń
Biblioteka to miejsce, które przechowuje pamięć pokoleń. Każda książka, dokument czy obraz to fragment historii. Dzięki nowoczesnym systemom monitorowania nie tylko ułatwiamy sobie pracę, ale przede wszystkim chronimy dorobek kultury.
Dobrze zaprojektowane monitorowanie temperatury w bibliotece i kontrola wilgotności to inwestycja, która zwraca się z czasem. Zbiory zachowują swoją trwałość, a my mamy pewność, że przyszłe pokolenia również będą mogły korzystać z bezcennych zasobów.
