Jeżeli stoimy przed wyborem oświetlenia klatki schodowej w swoim domu, powinniśmy mieć na uwadze kilka czynników. Miejsce rodzaj źródła światła, jego barwa oraz jego umiejscowienie. Właściwe oświetlenie klatki schodowej może wpłynąć na poczucie bezpieczeństwa, ułatwić poruszanie się po schodach, a także poprawić estetykę pomieszczenia. Przedstawimy również najnowsze trendy w aranżacji oświetlenia klatki schodowej oraz porady dotyczące dbałości o odpowiednie oświetlenie tego ważnego miejsca w budynku. Przedstawie również dokładnie, w jaki sposób wykorzystać sterownik oświetlenia klatki schodowej oferowany przez Ntronic.
Jakie diody do schodów?
Pierwszy rodzaj oświetlenia schodów, jaki przychodzi na myśl, są lampy wiszące. Jednakże nie zawsze są one odpowiednie w takim miejscu. Bardzo dobrze sprawdzają się w pomieszczeniach, to na klatkach schodowych lepiej zastosować inny rodzaj oświetlenia.
Jednym z takich rozwiązań jest oświetlenie punktowe, często w postaci opraw schodowych. Jak to działa? Małe lampki są montowane w ścianie nad każdym stopniem, po jednej i drugiej stronie lub tylko z jednej, jeśli infrastruktura uniemożliwia umieszczenie ich z obu stron. Mogą być wbudowane w ścianę lub bezpośrednio w stopnie, co jest bardzo często stosowane. Istnieją także taśmy/paski LED, które można umieścić na przykład pod poręczami lub bezpośrednio w stopniach, na całej ich długości. Ta opcja jest bardzo estetyczna i zapewnia miłe, mocne światło. Kolejnym pomysłem są kinkiety, które są montowane na ścianie kilkadziesiąt centymetrów nad głową osoby idącej po schodach. Takie oświetlenie wyróżnia się nowoczesnym i pięknym wyglądem i może stanowić doskonały dodatek do wystroju wnętrza.
Dość modne i atrakcyjne dla oka są paski LED umieszczone na krawędziach stopni, niejako świecąc na schodek poniżej. Prostszym rozwiązaniem jest umieszczenie pasków LED na ścianie obok schodów, gdy nie chcemy ingerować w istniejące już schody. Efekt jest również całkiem interesujący.
Światła LED nieściemnialne
Dostępne na rynku światła LED mogą mieć wbudowane przetwornice napięcia. Takich świateł nie można sterować przez podawanie sygnału PWM. Popularne paski LED, w których pojedynczy segment składa się z 3 diod i rezystora, jaka najbardziej totlerują segnał PWM i śmiał możemy sterować ich jasnościa przez PWM. W przypadku innych źródeł światła LED każdorazowo należy zapytać producenta o cechę ściemnialności i możliwość współpracy ze ściemniaczem PWM. Niektóre źródła światła LED (np. zamienniki popularnych halogenów) mogą zawierać dodatkową elektronikę, która utrudni lub uniemożliwi ściemnianie.
Natężenie oświetlenia
Zbyt słabe lub zbyt mocne oświetlenie może być niewygodne dla oczu. Przy wyborze kinkietów zaleca się wybór tych z osłoną. Ważne jest, aby światło było odpowiednio skierowane na dół, czyli na schody, i nie było zbyt silne. Jednakże, jeśli decydujesz się na oświetlenie LED w postaci oświetlenia liniowego lub punktowego, jasność LED-ów powinna być dobrane tak, jak w sąsiednich pomieszczeniach. Będzie to stanowiło komfort dla naszych oczu oraz jeśli schody są otwarte i nie ma tam ścian, a jedynie poręcze, będzie pasowało do pozostałych lamp w domu.
W sterowniku schodowym od Ntronic, który omówię w dalszej części, jest funkcja pozwalająca zmniejszyć jasność LED-ów.
Należy także pamiętać o kącie świecenia, który powinien być dostosowany do rozmiaru schodów i stopnia oświetlenia. Istotne jest, by wchodząc po schodach, światła nas nie oślepiały.
Barwa światła na schodach
Nie tylko typ i ilość źródeł światła ma znaczenie, należy zdecydować, jakiej barwy światło będzie używane.
Wybór temperatury barwowej LED-ów zależy od preferencji estetycznych oraz zastosowania oświetlenia w pozostałych pomieszczeniach. Warto kierować się wystrojem wnętrza. Jeśli Twoje pomieszczenia lub cały dom są urządzone w chłodnym, nowoczesnym stylu, warto wybrać oświetlenie o zimnej barwie. Natomiast jeśli wnętrza urządzone są w klasycznym stylu, lepiej postawić na ciepłą barwę, która nada im dodatkowego przytulnego charakteru. W mojej opinii w przypadku schodów drewnianych zawsze warto wybierać ciepłe barwy.
Ogólnie rzecz biorąc, temperatura barwowa LED-ów jest mierzona w kelwinach (K) i określa barwę emitowanego światła. Niższe wartości kelwinów oznaczają ciepłe światło (przypomina zachód słońca). Wyższe wartości oznaczają zimne światło (światło zbliżone do wschodu słońca, które nas rozbudza).
Dla przykładu, wartości temperatury barwowej LED-ów można przedstawić następująco:
- 2700-3000K – ciepłe światło, często stosowane w miejscach, gdzie chcemy uzyskać przytulny, relaksujący nastrój, jak np. w sypialniach, salonach, jadalniach itp.
- 3500-4000K – neutralne białe światło, które jest dobrym wyborem do biur, kuchni i łazienek, ponieważ zapewnia dobre oświetlenie i nie męczy oczu.
- 5000-6500K – zimne światło, idealne do pomieszczeń, w których potrzebujemy wyraźnego, jasnego i naturalnego światła, np. do czytania lub do pracy przy biurku.
Ostatecznie wybór temperatury barwowej zależy od preferencji indywidualnych, ale warto pamiętać, że ciepłe światło będzie bardziej sprzyjało relaksowi i wypoczynkowi, natomiast zimne światło zwiększy poziom pobudzenia i koncentracji.
Inne ważne czynniki to koszt, jakość i trwałość diod LED, często droższe paski będą długotrwałe, ale nie jest to reguła. Ostatecznie, dobrze dobrane diody LED do podświetlenia schodów mogą zapewnić bezpieczeństwo oraz estetyczny wygląd pomieszczenia.
Sterownik podświetlenia schodów
Inteligentne oświetlenie klatki schodowej nie mogłoby działać bez sterownika, który kontroluje sposób świecenia LED-ów.
Sterowniki schodowe to inteligentne urządzenia służące do sterowania oświetleniem LED, które daje masę możliwości sterownia światłami LED w wielu miejscach, szczególnie efektywnie sprawdzają się w sterowaniu różnego rodzaju oświetleniem, takim jak schody, ciągi komunikacyjne czy sufit typu gwieździste niebo. Dzięki wykorzystaniu mikroprocesorów o wysokiej jakości i niezawodności, sterowniki schodowe są bardzo precyzyjne i skuteczne w działaniu. Ponadto posiadają uniwersalny i dopracowany algorytm, który pozwala na poprawne działanie w każdej sytuacji, niezależnie od sposobu aktywności sterowników. Dużą zaletą sterowników schodowych jest możliwość integracji z systemami inteligentnego domu oraz szeregiem czujników, fotokomórek, sensorów zmierzchowych czy aktywowanych ręcznie łączników i przycisków. Sterowniki LED dają ogromny potencjał pomysłów, który ograniczać może tylko nasza wyobraźnia.
W ofercie Ntronic mamy sterownik schodowy, który realizuje chyba wszystkie możliwe warianty pracy, których oczekuje się na klatkach schodowych w naszych domach. Jego funkcje zostały dodawane na podstawie sugestii klientów, którzy zastosowali urządzenie w swoich klatkach schodowych. Omówię poniżej główne możliwości sterownika schodowego.
Wyjścia LED
Sterownik schodowy dostępny jest w dwóch wariantach:
- z 18 wyjściami LED,
- z 24 wyjściami LED
Obciążalność pojedynczego wyjścia rzędu 4 A pozwala bez przeszkód obsłużyć większość źródeł światła. Należy pamiętać, że podłączane źródło światła nie może mieć wbudowanej przetwornicy napięcia. Wynika to z faktu, że sterownik podaje sygnał PWM o częstotliwości rzędu 400 Hz na wyjście w celu realizacji efektu rozjaśniania i ściemniania LED-ów.
Oświetlenie klatki schodowej — wybór czujki ruchu
Wejścia sterownika pełnią funkcję uruchamiania animacji LED-ów na klatce schodowej. 4 wejścia cyfrowe, reagujące na podanie masy umożliwiają obsługę zarówno prostych schodów góra-dół, jak i schodków z wyjściem na półpiętro z rozpoznawaniem kierunku, w którym idziemy.
Czujki ruchu najlepiej montować nad końcowymi stopniami na wysokości ok. 30 cm na powierzchnią stopnia.
Wejścia reagują na podanie minusa zasilania. Obsługiwane czujki między innymi to:
- Zwykły przycisk dzwonkowy — stosujemy, gdy chcemy ręcznie wyzwalać animacje. Co ciekawe możemy do czujek ruchu równolegle podłączyć przycisk.
- Czujki z sensorami SHARP z laserową metodą detekcji obiektu. Automatyczne oświetlenie klatki schodowej z tymi czynnikami działa bardzo precyzyjnie, gdyż wykrycie obiektu następuje, tylko gdy noga osoby wchodzącej na schody znajdzie się naprzeciwko czujki.
W ofercie Ntronic dostępne są czujki w obudowach do puszki elektrycznej fi 60 z białym dekielkiem do malowania oraz stalowo czarnym. Oznaczenie czujek to SesnorStep01 oraz SensorsStep02.
Można także zamówić czujki bez dekielka celem własnej zabudowy sensora.
- Czujki PIR. Wyróżnia je duży kont detekcji, dlatego są rzadko stosowane do sterowania oświetleniem klatek schodowych. Ponadto reagują tylko na obiekty poruszające się. Sprawdzą się natomiast jeśli sterujemy światłem przykładowo na korytarzu i chcemy wykrywać ruch z szerokiego konta.
Animacje na klatce schodowej
Duża ilość wejść i wyjść powoduje, że sterownik schodowy od Ntronic sprawdzi się większości klatek schodowych w naszych domach. Podstawowa wersja ma 18 wyjść LED, co oznacza, że możemy sterować oddzielnie 18 punktami światła. Jeśli to niewystarczająco możemy zastosować wariant większy z 24 wyjściami.
Co do czujek ruchu, jeśli nasza klatka schodowa ma wariant prosty, podłączamy tylko 2 czujki: góra i dół. W przypadku wyjść na półpiętro ze środka schodków stosujemy 3 bądź nawet 4 czujki ruchu, rozświetlając tylko te fragmenty schodów, po których idziemy. Każda czujka ruchu aktywuje inną animację, do której przypisujemy schodek startowy (ST X) i końcowy (ST Y). Możemy nawet przypisać sten sam schodek startowy i końcowy, jeśli chcemy sterować tylko jednym wyjściem. Może to mieś zastosowanie w przypadku sterowania światłem podświetlenia poręczy. Można także z jednego wyjścia sterować kilkoma animacjami, gdy chcemy rozświetlać stopnie w kilku kierunkach.
Oświetlenie klatki schodowej góra dół
Jeśli mamy proste schody, wystarczą nam dwie czujki ruchu umieszczone na skrajnych stopniach. Czujka 1 na rysunku aktywuje animację A1, która rozświetla schody od 1 stopnia do 18, lub innego ustawionego w urządzeniu. Czujka 4 po wykryciu ruchu rozświetla schody od stopnia 18 (ustawienie ST X) do 1 (ustawienie ST Y).
Oświetlenie klatki schodowej z półpiętrem
W przypadku klatek schodowych z wyjściem na półpiętro potrzebujemy 3 czujki, bądź nawet 4. Zastosowanie 4 czujek umożliwi rozpoznawanie kierunku drogi z półpiętra. W przypadku 3 czujek środkowa czujka musi rozświetlać schody ze środka, jednocześnie w górę i na dół.
Przydatne funkcje sterownika schodowego
Obsługa rozpoznawania kierunku na półpiętrze za pomocą 4 czujek ruchu, czy też swoboda przypisywania schodków do animacji to nie jedyne udogodnienia, jakie oferuje sterownik schodowy od Ntronic.
- Zegar astronomiczny — umożliwia pracę animacji tylko po zachodzie słońca, do wschodu, a w dzień, gdy jest jasno już nie. Jeśli nasza klatka schodowa jest bez dostępu do światła słonecznego, możemy określić sztywne godziny pracy lub ustawić pracę cały czas.
- Światło spoczynkowe — określamy jakie schodki mają świecić się cały czas w godzinach pracy urządzenia. Możemy też określić z jaką mocą.
- Ograniczenie mocy świecenia — Podczas pracy animacji możemy ograniczyć maksymalną jasność świecenia diod, jeśli światło jest zbyt jasne.
- Dostosowanie animacji — regulacja czasów rozświetlania, świecenia ciągłego, gaszenia, wybór kierunku gaszenia, wybór animacji blokującej — czyli dana animacja nie zacznie się wyłączać, dopóki wybrana animacja, bądź czujnik nie będą aktywne.
- Ekran OLED — umożliwia łatwą konfigurację z panelu frontowego.
- Obsługa źródeł światła nieściemnialnych — tryb pracy wyjść ON/OFF umożliwia sterowanie światłami ze wbudowanymi przetwornicami napięcia. Efekt rozjaśniania zastępowany jest pełnym załączaniem wyjść.
- Możliwość integracji z systemami inteligentnego domu (np. KNX, Fibaro, Crestron, Lutron, LON) poprzez wejścia bezpotencjałowe.
Dobór zasilacza
Dobór zasilacza do pasków LED sprowadza się w zasadzie do kilku prostych kroków.
- Określamy łączną moc pasków LED poprzez pomnożenie mocy jednego metra paska LED przez długość używanych pasków. Dodaj bezpieczną rezerwę. Zaleca się wybranie zasilacza o mocy wyjściowej o 20-30% wyższej niż wymagana moc, aby zapewnić niezawodne i bezpieczne zasilanie.
- Określamy napięcie pracy pasków LED, zwykle jest to stałe napięcie: 12V lub 24V. Na tej podstawie wybieramy zasilacz. Jeśli mamy diody na 12 V, musimy zaopatrzyć się w zasilacz z wyjściem 12 V itp. Ponieważ sterownik schodowy ma szeroki zakres pracy, będzie działał z każdym zasilaczem do LED, więc najwygodniej będzie zasilić go z tego samego zasilacza.
- Odpowiednia obudowa. Sterownik oświetlenia schodów jest w obudowie na szynę DIN, jeśli chcemy umieścić go w rozdzielnicy elektrycznej, warto wybrać zasilacz z mocowaniem na taką szynę. Nie należy umieszczać zasilacza w miejscu, gdzie mógłby on się za bardzo grzać.
- Przed zakupem, upewnij się, że zasilacz jest zgodny z normami bezpieczeństwa i posiada wymagane certyfikaty.
