Oświetlenie klatki schodowej — jak zrobić to dobrze.

Klatka schodowa odgrywa kluczową rolę w strukturze budynku jako główny szlak komunikacyjny. Przy projektowaniu systemu oświetlenia LED klatki schodowej należy szczególnie zwrócić uwagę na wybór odpowiedniego typu źródła światła, jego odcień oraz lokalizację montażu. Odpowiednio dobrane oświetlenie nie tylko zapewnia bezpieczne poruszanie się po schodach, ale także podnosi estetykę przestrzeni wewnętrznej. Artykuł przedstawia najnowsze trendy w projektowaniu oświetlenia klatek schodowych oraz udziela praktycznych wskazówek dotyczących instalacji systemu oświetleniowego, obejmując również montaż sterownika oświetlenia klatki schodowej, dostarczanego przez firmę Ntronic.

Jakie diody do schodów?

Pierwszy rodzaj oświetlenia schodów, jaki przychodzi na myśl, są lampy wiszące. Jednakże nie zawsze są one odpowiednie w takim miejscu. Bardzo dobrze sprawdzają się w pomieszczeniach, to na klatkach schodowych lepiej zastosować inny rodzaj oświetlenia.

Jednym z takich rozwiązań jest oświetlenie punktowe, często w postaci opraw schodowych. Jak to działa? Małe lampki są montowane w ścianie nad każdym stopniem, po jednej i drugiej stronie lub tylko z jednej, jeśli infrastruktura uniemożliwia umieszczenie ich z obu stron. Mogą być wbudowane w ścianę lub bezpośrednio w stopnie, co jest bardzo często stosowane. Istnieją także taśmy/paski LED, które można umieścić na przykład pod poręczami lub bezpośrednio w stopniach, na całej ich długości. Ta opcja jest bardzo estetyczna i zapewnia miłe, mocne światło. Kolejnym pomysłem są kinkiety, które są montowane na ścianie kilkadziesiąt centymetrów nad głową osoby idącej po schodach. Takie oświetlenie wyróżnia się nowoczesnym i pięknym wyglądem i może stanowić doskonały dodatek do wystroju wnętrza.

Dość modne i atrakcyjne dla oka są paski LED umieszczone na krawędziach stopni, niejako świecąc na schodek poniżej. Prostszym rozwiązaniem jest umieszczenie pasków LED na ścianie obok schodów, gdy nie chcemy ingerować w istniejące już schody. Efekt jest również całkiem interesujący.

Światła LED nieściemnialne

Dostępne na rynku światła LED mogą mieć wbudowane przetwornice napięcia. Takich świateł nie można sterować przez podawanie sygnału PWM. Popularne paski LED, w których pojedynczy segment składa się z 3 diod i rezystora, jaka najbardziej totlerują segnał PWM i śmiał możemy sterować ich jasnościa przez PWM. W przypadku innych źródeł światła LED każdorazowo należy zapytać producenta o cechę ściemnialności i możliwość współpracy ze ściemniaczem PWM. Niektóre źródła światła LED (np. zamienniki popularnych halogenów) mogą zawierać dodatkową elektronikę, która utrudni lub uniemożliwi ściemnianie.

Natężenie oświetlenia

Intensywność oraz odcień światła Słabe lub nadmiernie jasne oświetlenie może być uciążliwe dla wzroku. Dobierając kinkiety, rekomenduje się wybieranie modeli z osłonami. Istotnym aspektem jest odpowiednie kierowanie światła w dół – w stronę schodów, unikając przy tym zbyt dużej intensywności. W przypadku decydowania się na oświetlenie LED klatki schodowej, w formie liniowej albo punktowej, jasność diod LED powinna zostać dopasowana do poziomu oświetlenia w przyległych pomieszczeniach. Zapewnia to wygodę dla oczu, a w sytuacji otwartych schodów bez ścian, tylko z poręczami, pozwoli również zachować spójność z resztą oświetlenia w domostwie.

Sterownik schodowy, który z radością opiszę poniżej, wyposażony jest w funkcję regulacji jasności lamp LED, zapewniając komfort użytkowania niezależnie od potrzeb. Poza tym, warto zwrócić uwagę na kąt świecenia – jego odpowiednie dobranie gwarantuje idealne dostosowanie światła do wielkości schodów, tworząc przyjemną atmosferę bez ryzyka oślepiania. Jest to znakomite rozwiązanie, które zapewni bezpieczne i estetyczne oświetlenie przestrzeni schodowej.

Barwa światła na schodach

Nie tylko typ i ilość źródeł światła ma znaczenie, należy zdecydować, jakiej barwy światło będzie używane.

Wybór odpowiedniej temperatury barwowej diod LED jest kwestią subiektywną, zależącą od osobistych preferencji estetycznych oraz funkcji, jaką oświetlenie ma pełnić w kontekście pozostałych pomieszczeń. Należy brać pod uwagę ogólną koncepcję wystroju wnętrza. W sytuacji, gdy poszczególne pomieszczenia lub cały dom są zaprojektowane w chłodnej, nowoczesnej estetyce, zaleca się wybranie oświetlenia o zimnej temperaturze barwowej. Z drugiej strony, wnętrza urządzone w tradycyjnym, klasycznym stylu będą korzystniej prezentować się przy zastosowaniu oświetlenia o ciepłej temperaturze barwowej, które przyczyni się do stworzenia atmosfery ciepła i przytulności. Z perspektywy zawodowej, zalecam wybór ciepłej barwy oświetlenia w przypadku schodów wykonanych z drewna.

Ogólnie rzecz biorąc, temperatura barwowa LED-ów jest mierzona w kelwinach (K) i określa barwę emitowanego światła. Niższe wartości kelwinów oznaczają ciepłe światło (przypomina zachód słońca). Wyższe wartości oznaczają zimne światło (światło zbliżone do wschodu słońca, które nas rozbudza).

Wybór temperatury barwowej oświetlenia klatki schodowej zależy od preferencji indywidualnych, ale warto pamiętać, że ciepłe światło będzie bardziej sprzyjało relaksowi i wypoczynkowi, natomiast zimne światło zwiększy poziom pobudzenia i koncentracji.

Inne ważne czynniki to koszt, jakość i trwałość diod LED, często droższe paski będą długotrwałe, ale nie jest to reguła. Ostatecznie, dobrze dobrane diody LED do podświetlenia schodów mogą zapewnić bezpieczeństwo oraz estetyczny wygląd pomieszczenia.

Sterownik podświetlenia schodów

Inteligentne oświetlenie LED klatki schodowej nie mogłoby działać bez sterownika, który kontroluje sposób świecenia LED-ów.

Sterowniki schodowe to zaawansowane urządzenia elektroniczne dedykowane do kontroli systemów oświetlenia LED. Ze względu na swoją funkcjonalność znajdują szerokie zastosowanie w zarządzaniu oświetleniem w różnych przestrzeniach, w tym schodów, korytarzy oraz sufitów kreujących efekt gwieździstego nieba. Użycie mikroprocesorów wysokiej klasy zapewnia im wysoką precyzję i niezawodność działania.

Sterowniki te wyposażone są w zaawansowany algorytm, który gwarantuje optymalną pracę urządzenia w różnorodnych warunkach i przy wielu sposobach użytkowania. Ich wszechstronność podkreśla możliwość integracji z systemami inteligentnego budynku, a także współpraca z gamą czujników – od fotokomórek i sensorów zmierzchowych, po manualnie aktywowane przełączniki i przyciski.

Innowacyjność sterowników schodowych otwiera przed użytkownikami szerokie spektrum możliwości aranżacyjnych, ograniczonych jedynie przez ich kreatywność.

W ofercie firmy Ntronic znajduje się zaawansowany sterownik schodowy, spełniający szeroki wachlarz wymagań użytkowników odnośnie oświetlenia na klatkach schodowych w obiektach mieszkalnych. Funkcje tego urządzenia były rozwijane i ulepszane dzięki bezpośrednim propozycjom od klientów, którzy instalowali sterownik w swoich budynkach. Poniżej przedstawiam szczegółową analizę kluczowych funkcjonalności sterownika schodowego.

Wyjścia LED

Sterownik schodowy dostępny jest w dwóch wariantach:

• z 18 wyjściami LED,
• z 24 wyjściami LED

Obciążalność pojedynczego wyjścia rzędu 4 A pozwala bez przeszkód obsłużyć większość źródeł światła. Należy pamiętać, że podłączane źródło światła nie może mieć wbudowanej przetwornicy napięcia. Wynika to z faktu, że sterownik podaje sygnał PWM o częstotliwości rzędu 400 Hz na wyjście w celu realizacji efektu rozjaśniania i ściemniania LED-ów.

Oświetlenie klatki schodowej — wybór czujki ruchu

Wejścia sterownika pełnią funkcję uruchamiania animacji LED-ów na klatce schodowej. 4 wejścia cyfrowe, reagujące na podanie masy umożliwiają obsługę zarówno prostych schodów góra-dół, jak i schodków z wyjściem na półpiętro z rozpoznawaniem kierunku, w którym idziemy.

Czujki ruchu najlepiej montować nad końcowymi stopniami na wysokości ok. 30 cm na powierzchnią stopnia.

Wejścia reagują na podanie minusa zasilania. Obsługiwane czujki między innymi to:

• Zwykły przycisk dzwonkowy — stosujemy, gdy chcemy ręcznie wyzwalać animacje. Co ciekawe możemy do czujek ruchu równolegle podłączyć przycisk.

• Czujki z sensorami SHARP z laserową metodą detekcji obiektu. Automatyczne oświetlenie klatki schodowej z tymi czynnikami działa bardzo precyzyjnie, gdyż wykrycie obiektu następuje, tylko gdy noga osoby wchodzącej na schody znajdzie się naprzeciwko czujki.
  W ofercie Ntronic dostępne są laserowe czujki ruchu w obudowach do puszki elektrycznej fi 60 w różnych wariantach wizualnych.
  Można także zamówić czujki bez dekielka celem własnej zabudowy sensora.

• Czujki PIR. Wyróżnia je duży kont detekcji, dlatego są rzadko stosowane do sterowania oświetleniem klatek schodowych. Ponadto reagują tylko na obiekty poruszające się. Sprawdzą się natomiast jeśli sterujemy światłem przykładowo na korytarzu i chcemy wykrywać ruch z szerokiego konta.

Animacje na klatce schodowej

Znaczna liczba wejść i wyjść czyni sterownik schodowy firmy Ntronic odpowiednim rozwiązaniem dla większości klatek schodowych w budownictwie mieszkaniowym. W podstawowej konfiguracji urządzenie oferuje 18 wyjść na diody LED, umożliwiając niezależną kontrolę nad 18 osobnymi źródłami światła. W przypadku, gdy zapotrzebowanie jest większe, istnieje możliwość zastosowania wersji rozszerzonej, która dysponuje 24 wyjściami.

W kwestii instalacji czujek ruchu, konieczna ilość zależy od konstrukcji klatki schodowej. Dla prostego układu schodowego wystarcza instalacja dwóch czujników: na pierwszym poziomie i na ostatnim. W przypadku klatki schodowej z połowicznymi piętrami zaleca się zastosowanie trzech lub nawet czterech czujników, co pozwala na oświetlenie jedynie tych segmentów schodów, po których użytkownik aktualnie się porusza. Każda z czujek ruchu może uruchamiać różne sekwencje oświetleniowe, które są zaprogramowane do aktywacji od konkretnego schodka początkowego (ST X) do schodka końcowego (ST Y). Istnieje możliwość przypisania tej samej sekwencji do schodka początkowego i końcowego, co jest przydatne, gdy żądany jest kontrola nad pojedynczym elementem oświetleniowym, np światło przed garażem. Alternatywnie, pojedyncze wyjście kontrolne może zarządzać wieloma sekwencjami świetlnymi, co umożliwia jednoczesne oświetlenie schodów w różnych kierunkach.

Oświetlenie klatki schodowej góra dół

Jeśli mamy proste schody, wystarczą nam dwie czujki ruchu umieszczone na skrajnych stopniach. Czujka 1 na rysunku aktywuje animację A1, która rozświetla schody od 1 stopnia do 18, lub innego ustawionego w urządzeniu. Czujka 4 po wykryciu ruchu rozświetla schody od stopnia 18 (ustawienie ST X) do 1 (ustawienie ST Y).

Oświetlenie klatki schodowej z półpiętrem

W przypadku klatek schodowych z wyjściem na półpiętro potrzebujemy 3 czujki, bądź nawet 4. Zastosowanie 4 czujek umożliwi rozpoznawanie kierunku drogi z półpiętra. W przypadku 3 czujek środkowa czujka musi rozświetlać schody ze środka, jednocześnie w górę i na dół.

Przydatne funkcje sterownika schodowego

Obsługa rozpoznawania kierunku na półpiętrze za pomocą 4 czujek ruchu, czy też swoboda przypisywania schodków do animacji to nie jedyne udogodnienia, jakie oferuje sterownik schodowy od Ntronic.

• Zegar astronomiczny — umożliwia pracę animacji tylko po zachodzie słońca, do wschodu, a w dzień, gdy jest jasno już nie. Jeśli nasza klatka schodowa jest bez dostępu do światła słonecznego, możemy określić sztywne godziny pracy lub ustawić pracę cały czas.
• Światło spoczynkowe — określamy jakie schodki mają świecić się cały czas w godzinach pracy urządzenia. Możemy też określić z jaką mocą.
• Ograniczenie mocy świecenia — Podczas pracy animacji możemy ograniczyć maksymalną jasność świecenia diod, jeśli światło jest zbyt jasne.
• Dostosowanie animacji — regulacja czasów rozświetlania, świecenia ciągłego, gaszenia, wybór kierunku gaszenia, wybór animacji blokującej — czyli dana animacja nie zacznie się wyłączać, dopóki wybrana animacja, bądź czujnik nie będą aktywne.
• Ekran OLED — umożliwia łatwą konfigurację z panelu frontowego.
• Obsługa źródeł światła nieściemnialnych — tryb pracy wyjść ON/OFF umożliwia sterowanie światłami ze wbudowanymi przetwornicami napięcia. Efekt rozjaśniania zastępowany jest pełnym załączaniem wyjść.
• Możliwość integracji z systemami inteligentnego domu (np. KNX, Fibaro, Crestron, Lutron, LON) poprzez wejścia bezpotencjałowe.
• Obsługa poręczy

Dobór zasilacza

Dobór zasilacza do pasków LED sprowadza się w zasadzie do kilku prostych kroków.

1. Określamy łączną moc pasków LED poprzez pomnożenie mocy jednego metra paska LED przez długość używanych pasków. Dodaj bezpieczną rezerwę. Zaleca się wybranie zasilacza o mocy wyjściowej o 20-30% wyższej niż wymagana moc, aby zapewnić niezawodne i bezpieczne zasilanie.
2. Określamy napięcie pracy pasków LED, zwykle jest to stałe napięcie: 12V lub 24V. Na tej podstawie wybieramy zasilacz. Jeśli mamy diody na 12 V, musimy zaopatrzyć się w zasilacz z wyjściem 12 V itp. Ponieważ sterownik schodowy ma szeroki zakres pracy, będzie działał z każdym zasilaczem do LED, więc najwygodniej będzie zasilić go z tego samego zasilacza.
3. Odpowiednia obudowa. Sterownik oświetlenia schodów jest w obudowie na szynę DIN, jeśli chcemy umieścić go w rozdzielnicy elektrycznej, warto wybrać zasilacz z mocowaniem na taką szynę. Nie należy umieszczać zasilacza w miejscu, gdzie mógłby on się za bardzo grzać.
4. Przed zakupem, upewnij się, że zasilacz jest zgodny z normami bezpieczeństwa i posiada wymagane certyfikaty.